Astma & zwangerschap: mijn verhaal, Marianne Tiesinga

Over mij

Ik ben 35 jaar, moeder van twee kinderen van drie en zes. Ik ben in 2016 bevallen van mijn zoon Koen en in 2019 van mijn dochter Esmee. Ik heb early onset, niet eosinofiel allergisch astma (met allergie voor gras-, boompollen en huisstofmijt). Al in mijn jeugd is de diagnose astma gesteld. Dit startte als inspanningsastma, maar naarmate de jaren vorderden namen de klachten toe. Daar hebben beide zwangerschappen en het moederschap ook zeker een rol in gespeeld. Inmiddels heb ik ernstig astma.

Zwanger

Eén van de meest positieve ontwikkelingen rondom astma en zwangerschap is wat mij betreft de toegenomen kennis omtrent medicijngebruik. Bij mijn beide zwangerschappen was er nog veel onduidelijk over het gebruik van astma medicatie en de effecten op de zwangerschap. Bij mijn eerste zwangerschap stopte ik met mijn eigen puffers en stapte over op lichtere medicatie (kindermedicatie). Ook stopte ik met aanvullende medicijnen zoals allergiepillen en montelukast. Dit leidde echter tot een stap terug in mijn gezondheid en halverwege mijn zwangerschap moest de keuze worden gemaakt om toch terug te grijpen op mijn oorspronkelijke inhalers. Daarnaast moest ik antibiotica inzetten, besluiten om minder uren te werken en uiteindelijk zelfs voor mijn verlof stoppen met werken. Vervolgens ben ik met 38 weken ingeleid omdat tijdens een controle bleek dat ik zwangerschapsvergiftiging had ontwikkeld. Ik las op de VND-website voor het eerst dat hier een verhoogde kans op is. Ik ben vanaf de start behandeld als medisch en kreeg vanuit de afdeling gynaecologie extra echo’s om de groei te beoordelen. Dit resulteerde in korte lijnen tussen mijn gynaecoloog en longarts, wanneer er besloten moest worden om te wisselen in medicatie en het inzetten van extra kuren. Erg fijn als twee professionals vlot kunnen schakelen.

Toen ik zwanger wilde worden van mijn dochter heb ik dit wederom direct voorgelegd aan mijn longarts. Aangezien ik bij de vorige zwangerschap het niet redde op de kindermedicatie, gingen we voor een compromis. De allergiemedicatie en montelukast werd gestopt, de ontstekingsremmer die ik gebruikte werd vervangen door een andere ontstekingsremmer, maar de luchtwegverwijder die ik gebruikte, zou ik blijven gebruiken. Terugkijkend naar die periode was ik op het moment dat ik zwanger wilde worden al niet stabiel (ik heb in 2017 een jaar in de ziektewet gezeten). Het was al zoeken naar een goed moment om over te stappen. Ik was vlot zwanger, maar de instabiele toestand had direct zijn weerslag op mijn astma. Binnen drie maanden werd de keuze gemaakt om terug te wisselen naar de oorspronkelijke luchtwegbeschermer die ik gebruikte en uiteindelijk was meerdere malen de inzet van orale corticosteroïden en antibiotica noodzakelijk. Ditmaal bleek bij de controle echo’s dat de groei van mijn dochter achter bleef. Dit kon te maken hebben met de doorbloeding van de navelstreng maar ook met de medicatie die ik innam. Opvallend was wel nadat ik meer rust had en herstelde, de groei ook verbeterde. Uiteindelijk ben ik wederom ingeleid. Ditmaal omdat ik op 39 weken zwangerschap zat en zelf fysiek mijn grens had bereikt.

Achteraf heeft het afschalen van mijn medicatie in beide gevallen geleid tot een stap terug in de gezondheid. Tevens heb ik tijdens beide zwangerschappen antibiotica en/of kuren met orale corticosteroïden in moeten zetten. Ik kan natuurlijk niet beoordelen hoe het gegaan zou zijn als ik vanaf de start mijn eigen medicatie had mogen innemen, maar ik denk wel dat dit van grote invloed is geweest. Nu heb ik tweemaal voorafgaand aan de zwangerschap al een jas uit gedaan en tijdens de zwangerschap moeten ingrijpen. Ik geloof er in dat zo stabiel mogelijk de zwangerschap in gaan van grote waarde is.

Mijn advies:

Bij beide zwangerschappen moest ik mijn weg vinden in het combineren van mijn zwangerschap, astma en werk. Tot twee keer aan toe ben ik eerst minder gaan werken en uiteindelijk ruim voor mijn verlof gestopt. Achteraf had ik die keuze eerder willen en vooral durven maken. Vanwege sociale verwachtingen en plichtsbesef heb ik geprobeerd zo lang mogelijk te werken. Bij keuzes rondom mijn zwangerschap en later ook rondom moederschap wilde ik het liefst zo ‘normaal’ mogelijk zijn. Functioneren zoals ieder andere (toekomstige) moeder. Inmiddels weet ik dat dat niet haalbaar is en dat het vele malen belangrijker is om naar je gevoel en lijf te luisteren. Zoek naar oplossingen, maar kies bovenal voor je eigen gezondheid.

Borstvoeding

De keuze voor wel of geen borstvoeding hing voor mij wederom samen met de keuze voor medicatie. Gezien de invloed niet duidelijk was en ik vooraf al had besloten zo snel mogelijk weer terug te kunnen naar mijn volledige medicatie inname, had ik besloten om direct te starten met flesvoeding.

Daarnaast hoorde ik ook veel verhalen over hoeveel energie borstvoeding van je vraagt. Energie die ik in basis al niet had. Achteraf zou ik op basis van de energie denk ik geen andere keuze maken, maar dit kan voor iedere moeder met astma natuurlijk anders zijn.

Bevalling

Voorafgaand aan de bevalling heb ik met mijn longarts een gesprek gehad over medicatie voor de bevalling. Zou ik extra nodig hebben, moest ik letten op mijn vaste tijden, etc. Mijn longarts gaf aan dat de adrenaline die vrijkomt tijdens de bevalling er waarschijnlijk voor zou zorgen dat ik geen longaanval zou krijgen of extreem benauwd zou worden. Aangezien ik twee keer ben ingeleid heb ik bij de start ’s ochtends mijn medicatie genomen en heb ik af en toe een kortwerkende luchtwegverwijder ingezet, maar heb ik verder geen medicatie nodig gehad. Mijn enige ‘fout’ is geweest dat ik direct nadat mijn zoon geboren was mijn medicatie ben gaan nemen en dit juist als een enorme klap binnen kwam. Ik zat nog vol van adrenaline, dus de toevoeging van mijn medicatie versterkte dit alleen maar. Wat resulteerde in trillen, hyper zijn en flauwvallen.

Mijn advies

• Voel hoe het met je lijf gaat, wat je scores zijn qua benauwdheid, energie en handel daar naar. Pak op basis daarvan weer je ‘normale’ medicatie ritme op.
• Een ander punt is pijnmedicatie. Ik wilde het graag eerst op eigen kracht doen, kijken hoe ver ik kwam. Laten zien hoe sterk ik ben en dat ik net als ieder ander ben. Achteraf denk ik dat ik milder voor mijzelf had mogen zijn. Voor beide bevallingen heb ik op een punt gekozen voor morfine, zo kon ik rust pakken en kwam de ademhaling ook tot rust. Maar bevallen blijft een uitputtingsslag. De keuze voor pijnstilling hoeft niet alleen te zijn voor het moment van de bevalling, maar kan door de rust die je pakt tijdens de bevalling ook bijdragen tot een beter herstel achteraf. Minder diep gaan, zodat je minder lang hoeft te herstellen.

Kraamtijd/eerste periode

Als ik terug kijk op de eerste periode na de geboorte van Koen dan heb ik als moeder alles opgepakt zoals ik dat voorheen ook deed. Ik was in de kraamweek totaal niet fit en was afhankelijk van de hulp van anderen. Dit vond ik lastig, want ik wilde het graag zelf doen. Tijdens mijn eigen herstel, pakte ik uiteraard de taken van het moederschap steeds meer op, gewoon een kwestie van doorzetten. Signalen vanuit mijn eigen lijf, schreef ik weg als een periode waar je doorheen moet. Bij het ouderschap horen vermoeidheid en slapeloze nachten en dat daarbij de benauwdheid toeneemt is niet gek. Iedere moeder is de eerste dagen dat je weer start met werken moe, je gaat gewoon door. Hierdoor pleegde ik roofbouw op mijn lijf. Ik herkende wel symptomen van een teruglopende gezondheid, maar omdat je niet weet wat je kunt verwachten en alle jonge ouders het een pittige periode vinden, schrijf je het niet direct toe aan gezondheid. Ik ben na mijn verlof en een paar weken vakantie weer gaan werken. Hier had ik misschien meer rust in moeten bouwen. Ik had bijvoorbeeld extra ouderschapsverlof in kunnen zetten zodat ik de eerste periode minder had hoeven werken. Deze tijd had ik dan echter niet in extra tijd met mijn kind moeten steken, maar in rust en herstel voor mijzelf. Een half jaar na de geboorte van Koen, kreeg ik een longaanval waarna ik niet meer volledig kon werken. Ik ben een klein jaar bezig geweest om te herstellen en mijn werk weer op te pakken. Uiteindelijk zat een deel van de oplossing in minder uren werken, minder dan dat ik oorspronkelijk na mijn verlof had bedacht. Vanaf het moment dat ik van 30 naar 24 uur werk ging, durfde ik ook pas de keuze te maken om de dag die vrij kwam niet de zorg voor Koen op mij te nemen. Dat voelde egoïstisch, terwijl ik nu weet dat ik zonder die dag alleen maar meer roofbouw pleeg en achteruitgang bewerkstellig.

Na de geboorte van mijn dochter heb ik het eigenlijk niet heel anders aangepakt. Ik heb wederom verlof en vakantiedagen ingezet om iets langer te genieten van de periode thuis. Daarna ben ik weer aan het werk gegaan, om na zes maanden wederom in de ziektewet te belanden. Ik ben nu bijna vier jaar verder en bijna volledig afgekeurd. Dit is natuurlijk een combinatie van de ontwikkeling van mijn gezondheid en de invloed van het moederschap. Mede dankzij revalidatie in Merem heb ik geleerd hoe ik meer voor mezelf moet (mag) kiezen en zorgen, zodat er meer stabiliteit is en daarmee meer ruimte en aandacht voor mijn gezin.

Mijn advies

• Vraag extra hulp, dit zegt niets over jouw kwaliteiten als moeder. Hoe beter wij voor ons zelf zorgen, des te beter wij er kunnen zijn voor onze kinderen/gezin.
• Wees alert op signalen van je gezondheid, herken en erken deze ook. Schrijf verminderde weerstand, vermoeidheid, benauwdheid niet weg als bijkomstigheid van het moederschap.
• Gun jezelf extra tijd. In Nederland hebben we mooie regelingen met zwangerschapsverlof, maar als longpatiënt hebben wij soms zowel voor- als achteraf meer tijd en rust nodig. Durf grenzen aan te geven en indien nodig op basis van medische gronden eerder met verlof te gaan. Bij het hervatten van werk is het misschien mogelijk de eerste periode extra ouderschapsverlof in te zetten zodat het contrast met werken en de energie die het vraagt minder groot is (uiteraard als dit financieel ook haalbaar is).
• Voel je niet schuldig als je een dag in de week voor jezelf nodig hebt. Het voelt raar en tegenstrijdig als je je kind naar de opvang/opa & oma brengt terwijl jij niet hoeft te werken. Maar het slaapgebrek en de continue zorgvraag kunnen zo groot zijn dat je lijf tijd nodig heeft om te herstellen. Dit is de manier waarop dit mogelijk is.
• Hou er rekening mee dat de ‘klap/rekening’ van de zwangerschap en het moederschap pas later kan komen.

Moederschap

Van te voren had ik niet verwacht dat mijn astma zo zou ontwikkelen en zo’n impact op mijn werk zou hebben. Ook op een aantal van de dagen dat ik niet werk gaan mijn kinderen naar de opvang en opa & oma. Die dagen heb ik ook echt nodig om bij te tanken en mijn yoga en sport te onderhouden. Op deze tijden heb ik bijvoorbeeld ook de mogelijkheid om mijn therapieën te volgen (longarts, longverpleegkundige, fysiotherapie en ergotherapie).

Een aantal dingen die mij helpen om meer van het moederschap te genieten is;

• Wees niet te streng voor jezelf, je bent net zo’n goede moeder als ieder ander.
• Geniet van de kleine dingen en kies hier bewust voor. Het liefst zou ik net als andere moeders overal naar toe fietsen of spontaan een dagje uitgaan. Dit zit er niet in, maar ik kan zo genieten van een middag met mijn kinderen knutselen, boekjes voorlezen of toch een middagje helpen op school (omdat ik daar dan extra in investeer). Kijk naar wat je lukt en hoe dingen haalbaar worden. In de ogen van je kinderen is er geen verschil.
• Erken als het slechter gaat en schakel dan ook (tijdig) hulp in. Je gaat minder diep en bent sneller weer in staat het zelf op te pakken.