Biologicals bij astma

Biologicals zijn medicijnen die de werking van ontstekingseiwitten of afweercellen in het lichaam remmen. Deze medicijnen kunnen astma beter onder controle krijgen en de klachten verminderen.

Wat is een biological?

Een biological (biologisch geneesmiddel of monoklonaal antilichaam) is een medicijn dat wordt gemaakt met behulp van levende cellen, zoals bacteriën, schimmels of dierlijke/plantaardige cellijnen. Deze medicijnen beïnvloeden het afweersysteem op een heel gerichte manier. Bij astma blokkeren biologicals specifieke ontstekingsfactoren die een rol spelen bij het ontstaan van klachten. De beschikbare middelen richten zich vooral op ontstekingsprocessen bij allergisch astma of eosinofiel astma. Hiermee wordt schade aan de longen beperkt en nemen astmasymptomen vaak af. Voor niet-eosinofiel ernstig astma was lang geen doelgerichte behandeling beschikbaar; een nieuwe biological biedt voor deze groep mogelijk wel een optie.

Voor wie zijn biologicals bedoeld?

Slechts een klein deel van de mensen met ernstig astma komt in aanmerking voor deze behandeling. De longarts bepaalt of een biological geschikt is op basis van:

Het type astma (allergisch, eosinofiel of niet-eosinofiel)
De ernst van de klachten
De mate waarin astma ondanks optimale behandeling onder controle is

Het belangrijkste doel is het verminderen van longaanvallen en het afbouwen of stoppen van orale corticosteroïden. Bijwerkingen zijn meestal mild, zoals hoofdpijn of reacties op de injectieplaats. De effecten op de lange termijn worden nog onderzocht. Behandeling wordt vaak afgestemd met een gespecialiseerd kennis- en expertisecentrum voor ernstig astma.

Hoe werken biologicals en hoe snel merk je effect?

Het effect verschilt per middel en per persoon. Sommige patiënten merken binnen enkele weken verbetering, maar meestal wordt het resultaat beoordeeld na 3 tot 6 maanden. Toediening gebeurt via een infuus of via injecties onder de huid. Bij een goed effect kan de behandeling jarenlang worden voortgezet. Tijdens de behandeling wordt regelmatig bekeken of verdere voortzetting zinvol is.

Wanneer een biological onvoldoende effect heeft of te veel bijwerkingen geeft, kan de longarts beslissen de behandeling te stoppen en eventueel een ander middel te proberen. Biologicals zijn veilig te combineren met de meeste andere astmamedicijnen.

Wat zijn de voor- en nadelen van een biological?

De voordelen van een biological:

minder ontstekingen in de luchtwegen
minder longaanvallen
vaak minder dagelijkse symptomen
mogelijkheid om orale corticosteroïden af te bouwen

de nadelen / mogelijke bijwerkingen van een biological:

hoofdpijn, spierpijn of rugpijn
roodheid, zwelling of pijn op de injectieplaats
zeldzame kans op een ernstige allergische reactie
effect verschilt per persoon; niet iedereen reageert goed

Welke biologicals zijn beschikbaar?

In Nederland zijn momenteel zes middelen beschikbaar:

Voor ernstig allergisch astma:

Omalizumab (anti-IgE)

Voor ernstig eosinofiel astma

Mepolizumab (anti-IL-5)
Reslizumab (anti-IL-5)
Benralizumab (anti-IL-5R)
Dupilumab (anti-IL-4/IL-13)

Breder werkingsprofiel

Tezepelumab (anti-TSLP)

Tezepelumab werkt op een hoger niveau in de ontstekingscascade, waardoor het bij meer vormen van ernstig astma kan worden ingezet.

Tezepelumab: de nieuwste biological

Tezepelumab is sinds eind 2023 op de markt en beschikbaar voor volwassenen én kinderen vanaf 12 jaar met ernstig astma dat onvoldoende onder controle is. Het middel wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Patiënten komen in aanmerking wanneer zij, ondanks hoge doseringen inhalatiecorticosteroïden en aanvullende onderhoudsmedicatie, minimaal twee longaanvallen per jaar hebben.

In Nederland geldt voor volwassenen dat deze behandeling alleen kan starten nadat de indicatie is besproken in een regionaal Multidisciplinair Overleg (MDO).

Onderzoek laat zien dat Tezepelumab vooral goed werkt bij mensen met ernstig eosinofiel astma, hoewel voor deze groep al andere effectieve middelen bestaan. Voor patiënten met niet-eosinofiel ernstig astma kan Tezepelumab een optie zijn, maar de verwachte effecten zijn doorgaans minder sterk. Daarom wordt na 4 tot 6 maanden beoordeeld of de behandeling voldoende werkt. Bij onvoldoende resultaat wordt deze gestopt.

Wil je meer weten over Tezepelumab of andere biologicals? Bespreek dit met je longarts of kinderlongarts.

Wat zijn biologicals voor ernstig astma?

Biologicals zijn medicijnen die de werking van ontstekingseiwitten of afweercellen in het lichaam remmen. Deze medicijnen kunnen astma beter onder controle krijgen en de klachten verminderen.

Voor wie zijn biologicals?

Maar een klein deel van de mensen met ernstig astma komt in aanmerking voor deze medicijnen. Of je in aanmerking komt voor een behandeling met een biological wordt bepaald door je longarts. Dit ligt aan het soort astma dat je hebt, hoe ernstig je astma is en in hoeverre je astmaklachten onder controle zijn.

Welke verschillende biologicals zijn er?

Er zijn momenteel 6 verschillende biologicals in Nederland. Welke biological wordt toegediend is afhankelijk van het soort astma: ernstig allergisch astma of ernstig eosinofiel astma.