Inspanningsastma

Wat is inspanningsastma?

Inspanningsastma is een tijdelijke vernauwing van de luchtwegen tijdens of na lichamelijke inspanning. Dit kan zorgen voor benauwdheid, piepende ademhaling of hoesten. Het komt veel voor, vooral bij kinderen en jongeren. Veel van hen hebben daarnaast een andere vorm van astma of last van allergieën. Inspanningsastma komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes.

De klachten ontstaan vaak kort na het begin van de inspanning, zijn meestal het hevigst na ongeveer tien minuten en nemen daarna weer af. Binnen een uur zijn de meeste klachten verdwenen. Een arts kan vaststellen of het inderdaad om inspanningsastma gaat door middel van een inspanningsproef.

Als de diagnose is gesteld, zijn er verschillende mogelijkheden om de klachten te verminderen. Vaak wordt een kortwerkende luchtwegverwijder voorgeschreven die je voor de inspanning kunt gebruiken. Soms kiest een arts voor een langwerkend medicijn dat één of twee keer per dag wordt ingenomen. Daarnaast helpt het om rustig op te starten met sporten, zodat de luchtwegen zich kunnen aanpassen aan de overgang van rust naar inspanning.

Is inspanningsastma voor altijd?

Inspanningsastma hoeft niet levenslang te blijven. Bij sommige mensen blijft de gevoeligheid van de luchtwegen aanwezig, vooral als er sprake is van onderliggend astma.

Onderliggend astma betekent dat iemand al een chronische ontsteking van de luchtwegen heeft, ook buiten de inspanning om. Dat kan bijvoorbeeld lichte of matige astma zijn die normaal gesproken merkbaar is bij allergieën, verkoudheid of stress, maar die tijdens inspanning extra klachten veroorzaakt. Inspanningsastma kan dus losstaand voorkomen, maar vaak speelt er al een vorm van astma mee.

Bij anderen, vooral kinderen of jongeren zonder onderliggend astma, kunnen de klachten milder worden of zelfs helemaal verdwijnen. Dit kan komen door groei, een verbeterde conditie of het wennen van de luchtwegen aan inspanning. Bij volwassenen zonder onderliggend astma verdwijnt het meestal niet vanzelf, maar is het vaak goed onder controle te houden met de juiste behandeling en maatregelen.

Kan inspanningsastma vanzelf overgaan?

Of inspanningsastma vanzelf verdwijnt, hangt af van leeftijd en de aanwezigheid van onderliggend astma.

Bij kinderen:

• De kans is groter dat de klachten minder worden of zelfs verdwijnen tijdens de puberteit.

• Groei, rijping van de longen en veranderingen in allergieën maken de luchtwegen vaak minder prikkelbaar.

• Ook leren kinderen hun inspanning beter doseren, waardoor klachten minder optreden.

Bij volwassenen:

• De klachten verdwijnen meestal niet vanzelf, zeker niet bij onderliggend astma.

• Met gerichte aanpak zijn de klachten echter goed onder controle te houden:

  • juiste medicatie gebruiken

  • conditie opbouwen

  • goede warming-up voorafgaand aan inspanning

  • prikkelende omstandigheden vermijden (kou, droge lucht)

Kortom: bij kinderen kan inspanningsastma tijdelijk zijn, bij volwassenen blijft het vaak aanwezig, maar met de juiste maatregelen blijft sporten meestal goed mogelijk.

Wat is het verschil tussen astma en inspanningsastma?

Inspanningsastma

• Klachten treden alleen op tijdens of na inspanning

• Geen continue ontsteking in de luchtwegen

• Symptomen verdwijnen meestal binnen een uur

(ernstig) Astma

• Chronische ontsteking van de luchtwegen

• Klachten kunnen op elk moment optreden (ook in rust, ’s nachts of door allergieën)

• Dagelijkse medicatie vaak nodig om ontsteking te remmen

Kan je sporten met inspanningsastma?

Ja, sporten is juist goed. Veel mensen met inspanningsastma kunnen uitstekend blijven bewegen met de juiste voorbereiding.

Tips om klachten te verminderen

• Doe altijd een rustige warming-up

• Bouw inspanning geleidelijk op

• Adem zoveel mogelijk door je neus

• Vermijd koude en droge lucht (of draag een sjaal)

• Sport niet bij koorts of ziekte

• Zorg voor een goede cooling-down

• Behandel een verstopte neus

• Gebruik eventueel een luchtwegverwijder voor het sporten (op advies van je arts)

Hoe ontstaat inspanningsastma?

Inspanningsastma ontstaat doordat de luchtwegen tijdens inspanning tijdelijk overgevoelig reageren. Tijdens het sporten ga je sneller en dieper ademen, waardoor er meer koude en droge lucht de longen bereikt. Dit zorgt ervoor dat er extra vocht verdampt uit de luchtwegen, waardoor de cellen in de luchtwegwand geprikkeld raken. Als reactie trekken de spieren rond de luchtwegen samen, waardoor de luchtweg vernauwt en je klachten zoals kortademigheid, piepen of hoesten krijgt.

Ook andere factoren kunnen de gevoeligheid van de luchtwegen vergroten. Zo kan stress, een verstopte neus, luchtvervuiling of allergieën de drempel verlagen waardoor een aanval sneller optreedt. Vaak merk je de klachten pas enkele minuten na de inspanning, wanneer het adempatroon weer verandert van intensief naar rustig.

Verschil tussen inspanningsastma bij kinderen en volwassenen

Kinderen

• Komt veel vaker voor

• Grote kans dat klachten verminderen naarmate ze ouder worden

• Vaak gecombineerd met allergieën

• Sneller “te hard van start” bij sport

Volwassenen

• Staat vaker in verband met bestaand astma

• Kans dat het vanzelf overgaat is kleiner

• Fitheid en triggers vermijden spelen grote rol