Vernevelen bij (ernstig) astma

Vernevelen kan bij (ernstig) astma helpen om medicijnen of een zoutoplossing als een fijne nevel in te ademen. Dat kan verlichting geven bij benauwdheid en kan helpen wanneer slijm vastzit. Vernevelen is meestal een aanvulling op je gewone astmabehandeling en past het best binnen jouw persoonlijke behandelplan.

Goede techniek én goede hygiëne zijn belangrijk. Een vernevelaar gebruik je direct voor je luchtwegen: daarom is het essentieel om het apparaat correct te gebruiken en goed schoon te houden.

Wat is vernevelen?

Bij vernevelen wordt een vloeistof omgezet in een mist (aerosol) die je via een mondstuk of masker inademt. De kleine druppeltjes komen in de luchtwegen terecht, waar ze hun werking kunnen doen.

Vernevelen is iets anders dan een inhalator (puffer). Een inhalator geeft een afgemeten dosis in één of enkele inhalaties; vernevelen duurt meestal enkele minuten en gebruikt vloeistof in een vernevelcupje.

Vernevelen of puffer met voorzetkamer?

In veel situaties werkt een puffer met voorzetkamer goed, ook bij een longaanval. Vernevelen wordt vooral overwogen als klachten ernstig zijn, lang aanhouden, of als toediening via puffer (met voorzetkamer) niet goed lukt of onvoldoende effect geeft. Ook bij sommige mensen (bijvoorbeeld jonge kinderen of mensen die moeite hebben met inhalatietechniek) kan een vernevelaar helpend zijn.

Wanneer vernevelen bij astma?

Wanneer vernevelen nodig of zinvol is, verschilt per persoon. Vaak gebeurt het:

• bij toenemende benauwdheid of piepen, volgens het astmaplan

• bij taai of vastzittend slijm

• rond een luchtweginfectie, als klachten verergeren

• wanneer een inhalator niet goed lukt, in overleg met zorgverlener

Gebruik je vernevelmedicatie? Volg dan altijd het schema en de instructies van je arts/longverpleegkundige.

Welke medicatie wordt er verneveld bij astma?

Welke medicatie je vernevelt hangt af van je klachten en je behandelplan. Veelgebruikt bij (ernstige) benauwdheid of een longaanval zijn luchtwegverwijders:

• Salbutamol: een kortwerkende luchtwegverwijder die vaak wordt ingezet bij (toenemende) benauwdheid.

• Ipratropium: wordt bij ernstige klachten soms toegevoegd, vaak in combinatie met salbutamol (met name in (spoed)zorgsituaties).

Soms kan ook een inhalatiecorticosteroïd als vernevelvloeistof worden ingezet (bijvoorbeeld wanneer inhaleren via een inhalator lastig is), maar dit gebeurt altijd op voorschrift en past niet bij iedereen.

Belangrijk: vernevelmedicatie gebruik je volgens voorschrift. Twijfel je of je medicatie (nog) klopt bij jouw klachten? Bespreek dit met je arts of longverpleegkundige.

Vernevelen met fysiologisch zout (0,9%)

Bij het toedienen van medicatie via een vernevelaar wordt vaak gebruikgemaakt van fysiologisch zout. Het vloeibare medicijn wordt dan gemengd met fysiologisch zout.

Fysiologisch zout is een oplossing van zout in water die overeenkomt met de zoutwaarde in lichaamsweefsels, namelijk 0,9%. Daardoor is het veilig om in het lichaam toe te dienen. Het wordt al lang gebruikt in de medische wereld, bijvoorbeeld bij het aanbrengen en doorspuiten van infusen. Tegenwoordig wordt het ook gebruikt bij een grote diversiteit aan luchtwegklachten. Voor veel mensen kan dat merkbaar verschil maken, bijvoorbeeld door het bevochtigen van de luchtwegen en het losser maken van slijm.

Gebruik bij voorkeur een oplossing die geschikt is om te vernevelen en volg het advies van je zorgverlener.

Hoe vernevel je op de juiste manier?

Een goede aanpak helpt om het meeste uit de behandeling te halen:

1. Was je handen vóór je begint.

2. Bereid de vloeistof volgens voorschrift (medicatie en/of fysiologisch zout).

3. Ga rechtop zitten en zorg dat je rustig kunt ademen.

4. Gebruik bij voorkeur een mondstuk als dat lukt; een masker is handig als een mondstuk niet goed gaat (bijvoorbeeld bij kinderen).

5. Adem rustig in en uit tijdens het vernevelen, tot de vloeistof (bijna) op is.

6. Volg eventuele aanvullende adviezen van je zorgverlener (zoals mond spoelen bij bepaalde medicatie).

Twijfel je of je het goed doet? Vraag je zorgverlener om een keer met je mee te kijken. Kleine aanpassingen in techniek kunnen veel verschil maken.

Mogelijke bijwerkingen en wanneer je hulp moet inschakelen

Sommige luchtwegverwijders kunnen bijwerkingen geven, zoals trillen, hartkloppingen of onrust. Dat kan vervelend zijn, maar is vaak tijdelijk.

Neem contact op met je zorgverlener als je klachten ondanks vernevelen toenemen, als je vaker noodmedicatie nodig hebt dan afgesproken, of als je je ongerust voelt. Bij ernstige benauwdheid (bijvoorbeeld nauwelijks kunnen praten, suf worden, blauwig zien): schakel direct spoedzorg in.

Vernevelaar schoonmaken: waarom is hygiëne zo belangrijk?

Een goede hygiëne is erg belangrijk, omdat je de nevel direct inademt. Achtergebleven vocht of medicijnresten kunnen een voedingsbodem vormen voor bacteriën en schimmels. Goed reinigen is bij een vernevelaar dus een belangrijk aandachtspunt.

Schoonmaken en onderhoud: basisprincipes

Maak schoonmaken onderdeel van je routine:

• Na elke vernevelbeurt: reinig de onderdelen die met vloeistof en je adem in aanraking komen en laat ze goed drogen.

• Regelmatig grondig reinigen: volgens de handleiding van de fabrikant.

• Bewaar onderdelen schoon en droog: bij voorkeur in een schone, afgesloten opbergplek.

• Vervangen van onderdelen: vervang onderdelen (zoals mondstuk/vernevelcup of andere toebehoren) volgens het advies van fabrikant of leverancier.

Volg altijd de reinigingsinstructies van jouw apparaat. Die zijn afgestemd op het materiaal en voorkomen beschadiging.

Hoe kom je aan een vernevelaar?

Meestal krijg je een vernevelaar via je zorgverlener, zoals je huisarts, longarts/kinderarts of longverpleegkundige. Als vernevelen past bij jouw klachten en behandelplan, kan er een aanvraag worden gedaan. Het apparaat wordt vervolgens geleverd via een hulpmiddelenleverancier (thuiszorgleverancier), die ook uitleg kan geven over gebruik en onderhoud.

Wordt een vernevelaar vergoed?

Een vernevelaar kan (deels) worden vergoed vanuit de basisverzekering als er een medische noodzaak is. De zorgverzekeraar beoordeelt per persoon of je in aanmerking komt en welke voorwaarden gelden.

De precieze regels verschillen per verzekeraar en polis. Soms is een machtiging nodig, en soms geldt: volledige vergoeding alleen via een gecontracteerde leverancier. Ook kan het eigen risico een rol spelen, bijvoorbeeld bij bepaalde toebehoren of verbruiksartikelen. Check daarom altijd de voorwaarden van je eigen zorgverzekering of vraag het na bij je leverancier.