Helpt handgel tegen het coronavirus? ‘Handen wassen met zeep is beter’

De desinfecterende handgel vliegt momenteel de schappen uit en wordt online tegen hoge prijzen aangeboden. Hoe zinvol is het om een gel te gebruiken om besmetting met het coronavirus te voorkomen?

Het RIVM tipt alcoholhoudende handgel als alternatief voor handen wassen als er geen water of zeep in de buurt is en ook voor het ontsmetten van handen die niet heel vuil zijn.

Marcel Zwietering, hoogleraar Levensmiddelenmicrobiologie aan Wageningen University & Research, is sceptisch over de handgels. “Om een eerste misverstand uit de wereld te helpen: een antibacteriële handgel helpt niet tegen het coronavirus. Want virussen hebben niks met bacteriën te maken. Zo’n gel helpt om bacteriën te doden, maar zegt niks over het doden van virussen.”

Naast antibacteriële gels heb je ook desinfecterende, antimicrobiële en hygiënische handgels. Ook hier is Zwietering sceptisch over. “Waar hebben de fabrikanten de handgel op getest? Misschien op een paar bacteriën en op een virus. Je weet het niet. En bij een nieuw virus, zoals het COVID-19-virus, is het al helemaal niet duidelijk of de gel echt helpt.”

Peter Molenaar is deskundige en beleidsmaker bij de Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding van het RIVM en expert handen wassen. Hij zegt dat het niet zo simpel ligt.

“Hoewel het coronavirus een vervelend virus is waar we als maatschappij veel last van hebben, is het makkelijk te doden met alcohol”, zegt hij. De meeste alcoholhoudende handgels zijn volgens Molenaar dus wel degelijk effectief als je een besmetting met het coronavirus wil voorkomen.

Hoe vind ik de juiste handgel?

Molenaar adviseert om te zoeken naar handgels die zijn toegelaten door het Ctgb, het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. De meeste handgels bij Nederlandse drogisterijen voldoen aan dit keurmerk.

“Deze handgels hebben een goede samenstelling van tussen de 70 en 90 procent en dus de juiste concentratie alcohol om het virus te doden”, zegt hij. “Vermijd handgels met een hogere concentratie handgel, omdat ze zonder een deel water minder goed het eiwitomhulsel van het virus kunnen doordringen.”

Wil je zeker weten dat je de juist handgel hebt? Zoek op het etiket naar een N-nummer met vijf of zeven cijfers. Producten met zo’n nummer zijn toegelaten en getest door het Ctgb, aldus Molenaar.

‘Handen wassen is het allerbeste’

Naast hoesten is verspreiding via de handen de meest voorkomende bron van besmetting, zegt Molenaar. Door het hoesten is de kans namelijk groot dat je het virus op je handen krijgt.

Alcoholhoudende handgels kunnen het virus dus doden, maar je handen wassen met water en zeep blijft beter. Sterker nog, handgel kan minder effectief zijn als je je handen niet ook genoeg wast met water en zeep, zegt Zwietering.

“Op je handen zit vuil en vet”, zegt Zwietering. “Als je dat er niet eerst afwast met water en zeep, grijpen de desinfecterende stoffen dát vuil en vet aan. De werkzaamheid van de gel is dan veel minder.”

Je handen wassen met water en zeep is het allerbeste dat je kunt doen, zegt Zwietering. “Dat is vaak wel in de buurt te vinden. Als je in de trein of bus zit, was je gewoon je handen als je weer thuis of op je werk komt. Probeer in de tussentijd niet met je handen in je mond, neus of ogen te zitten.”

Het COVID-19-virus (coronavirus) in het kort:

• Het virus verspreidt zich vooral via hoest- en niesdruppeltjes die kort in de lucht hangen. Wie geen symptomen vertoont, vormt amper besmettingsgevaar.
• Iemand kan gemiddeld twee à drie anderen besmetten (minder dan bij bijvoorbeeld mazelen). Dit cijfer daalt echter door alle voorzorgsmaatregelen.
• Verreweg de meesten hebben lichte (griepachtige) klachten.
• Bijna alle sterfgevallen betreffen oudere of al zieke mensen.