Is de zomertijd gezond of ongezond?

Dit weekend gaat de zomertijd of het zomeruur in. Je moet je klok dan één uur vooruit zetten. Hierdoor is het ‘s ochtends één uur later licht en ‘s avonds later donker. 

Nogal wat mensen – vooral zogenaamde ‘avondmensen’ – hebben last van die overgang omdat hun biologische klok verstoord wordt, net zoals de jetlag bij een vliegtuigreis.
Het menselijk lichaam heeft namelijk een eigen dagritme, ook wel de biologische klok genoemd, dat ongeveer 24 uur bestrijkt. Dit zogenaamde circadiane (dagrond) ritme stuurt onder andere de slaap aan. Maar omdat dit ritme niet precies 24 uur duurt, moet het steeds bijgesteld worden. Dat gebeurt voornamelijk via licht.

Niet alleen het slapen gaan, maar ook het opstaan is voor veel mensen moeilijk in de eerste dagen na het ingaan van de zomertijd. Jonge kinderen zouden daarvan meer last hebben dan volwassenen omdat hun biologische klok nog beter functioneert. Ze zijn vermoeid, prikkelbaar, kunnen zich moeilijker concentreren… Ook bejaarden zouden er meer last van hebben omdat hun biologische klok zich minder snel aanpast.

Na enkele dagen zijn we gewend aan het nieuwe ritme en zijn de problemen voorbij.
Maar volgens sommige wetenschappers is er meer aan de hand en kan de overgang van winter- naar zomertijd allerlei gezondheidsproblemen veroorzaken. Daarover bestaat evenwel geen wetenschappelijke consensus.

• Tijdens de wintertijd (de normale tijd) loopt ons interne ritme ongeveer gelijk met de licht/donker-cyclus. Maar tijdens de zomertijd is dit niet het geval: ons interne ritme past zich in die periode niet aan. Daardoor neemt de kwaliteit van onze slaap af in de zomermaanden en wordt de productie van het ‘slaaphormoon’ melatonine verstoord.

• Volgens sommige studies in onder meer Zweden en Finland zou het aantal hartaanvallen en beroertes in de eerste twee dagen na de overgang van winter- naar zomertijd met respectievelijk 5 en 8 % stijgen. Dat geldt vooral voor 65-plussers en mensen die reeds hartproblemen hebben. Het gaat hoe dan ook om een lichte stijging, de kans op een hartaanval of een beroerte blijft hoe dan ook klein en andere risicofactoren zijn veel belangrijker. Bovendien verdwijnt het extra risico in de loop van de week.

• In de eerst dagen na de uursverandering zouden er meer slaap- en kalmeermiddelen gebruikt worden.

• Onderzoek zou ook aantonen dat er op de maandag na de overgang van winter- naar zomertijd meer verkeersongevallen en ongevallen op de werkvloer voorkomen. Dat zou onder meer te maken hebben met slaperigheid en verhoogde stress, en met het feit dat het ‘s morgens langer donker blijft.

• Maar andere studies tonen het omgekeerde: het feit dat, tijdens de zomertijd, de verplaatsingen naar de school en het werk gemiddeld meer plaatsvinden gedurende de dag, zou een gunstig effect hebben op het aantal verkeersongevallen.

• Volgens Britse onderzoekers is de zomertijd beter voor onze gezondheid omdat wij meer wakkere uren in het licht doorgebrengen. In de huidige situatie, over het hele jaar gemiddeld, is een mens slecht 1 of 2 ochtenduren wakker. Daarentegen wordt bijna de helft van de 10-11 uur die mensen in middag en avond wakker zijn, in het donker doorgebracht. In de zomer zou de klok nóg een uur vooruit moeten. Het zou de mogelijkheden voor mensen om buiten actief te zijn fors doen toenemen: voor volwassenen zou het om 300 uur extra gaan, voor kinderen zo’n 200.

• De verlengde blootstelling aan daglicht door de zomertijd zou ook een gunstig effect hebben op het humeur en op het sociale en familiale leven.

Besluit
Alles wijst erop dat de zomertijd zowel positieve als negatieve gevolgen voor de gezondheid heeft. Of de voordelen groter of kleiner zijn dan de nadelen, valt op dit ogenblik niet te zeggen.