Verschillende fenotypes van astma
Astma is niet bij iedereen hetzelfde. Mensen met astma kunnen verschillende klachten hebben of anders reageren op medicijnen. Een fenotype van astma is de manier waarop astma zich laat zien bij een persoon.
Welke fenotypes van astma zijn er?
Astma uit zich niet bij iedereen op dezelfde manier. Een fenotype is een vorm van astma waarbij gekeken wordt hoe jouw klachten zich laten zien, welke prikkels een rol spelen en hoe ernstig de ontsteking in de luchtwegen is. Door jouw fenotype te bepalen, kan de behandeling beter afgestemd worden op wat jij nodig hebt.
Hieronder lees je de meest voorkomende astma-fenotypes en wat ze betekenen.
Allergisch astma
Bij allergisch astma ontstaan astmaklachten door een allergische reactie op bepaalde prikkels. Veelvoorkomende allergenen zijn huisstofmijt, stof, huidschilfers van huisdieren, schimmelsporen en pollen van gras-, boom- en plantensoorten. Ook bepaalde voedselbestanddelen of bestanddelen van medicijnen kunnen allergische klachten of zelfs een astma-aanval veroorzaken. Mensen met allergisch astma herkennen vaak dat hun klachten toenemen bij blootstelling aan deze specifieke prikkels.
Eosinofiel astma
Bij eosinofiel astma zijn de eosinofielen (een type witte bloedcellen die onderdeel zijn van het immuunsysteem) langdurig verhoogd aanwezig in het lichaam. Normaal gesproken helpen eosinofielen bij het bestrijden van infecties, maar bij dit type astma veroorzaken ze ontsteking in de luchtwegen. Deze ontsteking kan verergeren door niet-allergische prikkels van buitenaf, zoals koude lucht, rook, sterke geuren of inspanning.
Niet-allergisch, niet-eosinofiel astma
Bij dit type astma is er geen sprake van allergieën én zijn de eosinofielen niet verhoogd. De oorzaak van de luchtwegontsteking is hierdoor minder duidelijk. Klachten kunnen ontstaan door prikkels zoals rook, kou, inspanning of luchtweginfecties. De reactie van de luchtwegen is dus niet allergisch van aard, maar wel aanwezig.
Neutrofiel astma
Neutrofiel astma is een vorm van ernstig astma waarbij de ontsteking in de luchtwegen veroorzaakt wordt door neutrofielen, een ander type witte bloedcellen. Deze vorm van astma ontstaat vaak op volwassen leeftijd en verloopt doorgaans ernstiger. Veel mensen met neutrofiel astma ervaren chronische obstructie van de luchtwegen. De precieze oorzaak is nog niet volledig bekend, maar het wordt regelmatig in verband gebracht met infecties, irritatie van de luchtwegen (zoals door roken) en mogelijk genetische factoren.
Astma door overgewicht
Bij astma door overgewicht drukt de buik tegen het middenrif aan, waardoor ademen zwaarder gaat en kortademigheidsklachten kunnen ontstaan. Daarnaast maakt vetweefsel bepaalde ontstekingseiwitten aan. Deze eiwitten kunnen ervoor zorgen dat de luchtwegen gevoeliger reageren en sneller geïrriteerd raken.
Werkgerelateerd- of beroepsastma
Werkgerelateerd astma en beroepsastma hebben beide te maken met prikkels op de werkvloer, maar ze betekenen niet hetzelfde.
Werkgerelateerd astma komt voor wanneer iemand al astma heeft en de klachten verergeren door stoffen of omstandigheden op het werk, zoals dampen, stof of koude lucht. Het werk veroorzaakt het astma niet, maar zorgt ervoor dat klachten vaker of heftiger optreden.
Beroepsastma ontstaat wanneer iemand voor het eerst astma ontwikkelt door blootstelling aan irriterende of allergie-uitlokkende stoffen op het werk. Deze vorm begint meestal op volwassen leeftijd. Vaak wordt het duidelijker doordat klachten verminderen tijdens weekenden of vakanties, wanneer de blootstelling wegvalt.
Welk astma-fenotype heb jij?
Astma kan zich bij iedereen anders voordoen. Een astma-fenotype beschrijft het patroon van jouw klachten: welke prikkels ze uitlokken, wanneer ze optreden en hoe ernstig ze zijn. Door dit goed in kaart te brengen, krijgt je longarts een duidelijk beeld van wat er in jouw luchtwegen gebeurt.
Het kennen van jouw fenotype helpt om de behandeling nauwkeurig af te stemmen, waardoor deze vaak beter werkt en je meer grip krijgt op je klachten.
Hoe wordt het fenotype astma bepaald?
Je longarts kan het fenotype van jouw astma vaststellen met een combinatie van de volgende onderzoeken:
1. Symptomen en medische voorgeschiedenis
De longarts bespreekt jouw klachten, zoals hoesten, benauwdheid en piepen. Daarnaast wordt gekeken op welke momenten de klachten ontstaan, bijvoorbeeld bij inspanning, allergieën of blootstelling aan irriterende stoffen.
2. Longfunctieonderzoek
Met een spirometrie-test wordt gemeten hoe goed je longen werken. Deze test geeft inzicht in eventuele luchtwegobstructie en hoe reageerbaar je luchtwegen zijn. Dat betekent dat de test laat zien of je luchtwegen vernauwd zijn en hoe snel of sterk ze reageren op prikkels, zoals koude lucht, inspanning of bepaalde stoffen. Hierdoor kan een arts beter beoordelen of er sprake is van astma en welke behandeling het meest passend is.
3. Metingen van luchtweginflammatie
-
Eosinofielen in bloed of sputum: een verhoogd aantal kan wijzen op eosinofiel astma.
-
FeNO-test: deze test meet het stikstofmonoxidegehalte in uitgeademde lucht. Een verhoogde waarde wijst op ontsteking in de luchtwegen.
4. Allergietests
Allergietests tonen aan of allergieën, zoals voor pollen, huisstofmijt of dieren, een rol spelen bij jouw astma klachten.
Welke astma-fenotypes bestaan er?
Er worden op dit moment verschillende fenotypes onderscheiden:
-
Allergisch astma
-
Eosinofiel astma
-
Niet-allergisch, niet-eosinofiel astma
-
Neutrofiel astma
-
Astma door overgewicht
-
Werkgerelateerd/beroepsastma
Waarom is het belangrijk om mijn astma-fenotype te kennen?
Het fenotype laat zien hoe astma zich bij jou uit: welke klachten je hebt, wanneer ze optreden en hoe ernstig ze zijn. Door je fenotype te kennen kan je behandeling beter worden afgestemd op jouw situatie.
. Hoe bepaalt een longarts welk fenotype ik heb?
Een longarts gebruikt hiervoor verschillende onderzoeken, zoals:
-
Een gesprek over je klachten en je medische voorgeschiedenis
-
Longfunctieonderzoek (bijv. spirometrie)
-
Metingen van luchtweginflammatie, zoals eosinofielen in bloed of sputum en FeNO
-
Allergietesten om te zien of allergieën je klachten uitlokken