Nieuw behandeladvies astma moet kans op longaanval verkleinen
Gepubliceerd: 11 sep 2019
Zoals alle aspecten van de zorg is ook de behandeling van astma constant in beweging. Nieuw onderzoek leidt tot nieuwe behandelopties en -adviezen. Anneke ten Brinke, longarts in het Medisch Centrum Leeuwarden, vertelt over de meest recente en relevante ontwikkelingen.
Hoe ziet de behandeling van astma eruit?
“De behandeling speelt in op de verschillende aspecten van de ziekte. Het eerste aspect heeft te maken met de slijmvlieslaag aan de binnenkant van de luchtwegen. Bij astma speelt daar een ontstekingsproces waardoor het geheel geïrriteerd raakt (inflammatie). Het tweede aspect heeft betrekking op de spiertjes rondom de luchtwegen, die bij astma verkrampen en samentrekken waardoor de luchtwegen smaller worden: een bronchusobstructie die leidt tot benauwdheid. De hoofdcomponenten van de behandeling richten zich op die twee processen: ontstekingsremmers moeten het geïrriteerde slijmvlies tot rust brengen en luchtwegverwijders moeten de spieren ontspannen. Dat is de basis.”
Wat is dan het probleem?
“Het probleem is dat veel patiënten zich niet goed genoeg realiseren hoe belangrijk het is om dat ontstekingsproces te remmen. Het probleem bij het aanvullend behandelen van benauwdheid met te veel kortwerkende luchtwegverwijders (SABA) naast de ontstekingsremmende onderhoudsmedicatie is dat de klachten omtrent de vernauwde luchtwegen weliswaar tijdelijk worden verlicht, maar het onderliggende proces van de ontstoken slijmvlieslaag blijkbaar nog niet voldoende wordt aangepakt. Het resultaat is een soort schijnzekerheid waarbij patiënten zich dankzij de luchtwegverwijder beter voelen, terwijl het risico op exacerbaties in de vorm van longaanvallen toeneemt, blijkt uit onderzoek.”
Wat moet er veranderen?
“De eerste geadviseerde stap bij astma, moet direct een ontstekingsremmer zijn om de inflammatie goed te behandelen. De voorkeur gaat nu, volgens nieuwe internationale behandelrichtlijnen, uit naar een combinatie van een luchtwegverwijder en een ontstekingsremmer die de patiënt vervolgens ook kan gebruiken wanneer nodig, dus wanneer hij of zij nog klachten ervaart. Patiënten voelen namelijk direct effect van een snelwerkende luchtwegverwijder, maar de werking van een ontstekingsremmer voelen ze niet en dat maakt therapietrouw lastig. Qua toedieningsmethode kan een inhalator met daarin beide medicijnen dan voordelig zijn, omdat dat én direct verlichting geeft bij klachten maar tevens het gebruik van de ontstekingsremmer bevordert. In de dagelijkse praktijk blijft het dan ook relevant dat zorgverleners het belang voor de patiënt van ontstekingsremming goed blijven uitleggen.”
Welke uitdagingen spelen er nog op het gebied van astmabehandeling?
“De uitdaging zit vooral in de bewustwording. Dat geldt voor overmatig SABA-gebruik (3 of meer keer per week), maar bijvoorbeeld ook voor veranderingen rondom de behandeling van ernstige astma die men ondanks hoge doseringen met de basismedicatie niet onder controle krijgt. Voor deze patiënten was een korte orale kuur met een corticosteroïd tot voor kort de enige
behandelmogelijkheid. Tegenwoordig zijn daar ook biologicals aan toegevoegd, injectiemedicijnen die voor een bepaalde groep patiënten een enorme verbetering van de kwaliteit van leven kunnen betekenen. We werken op Europees niveau hard aan de bekendheid van dit soort nieuwe middelen en de adviezen eromheen. Zoals bijvoorbeeld het advies dat een orale corticosteroïde-kuur (OCS) er niet ‘gewoon bij hoort’ en patiënten en artsen na de tweede kuur samen aan de slag moeten om de noodzaak van een derde te voorkomen. Ongecontroleerde astma is altijd reden voor verder overleg met de arts. OCS en SABA (over)gebruik door de astmapatiënt zijn daarvoor praktische indicatoren”
