Wat te doen bij verkoudheid: Snuiten of sprayen?

Het is de tijd van het jaar: mensen zijn massaal verkouden. Hoe komen we eigenlijk aan zo’n verkoudheid? En, belangrijker: hoe komen we ervanaf? NU.nl vraagt het aan rhinoloog Jeroen Clement, KNO-arts bij het Bravis ziekenhuis in Roosendaal.

Een verkoudheid is meestal geen bacterie maar een virus, zegt KNO-arts Clement. Het virus dringt meestal binnen via het slijmvlies van de bovenste luchtwegen. Het vermenigvuldigt zich dan in de cellen, waardoor die ontregeld raken: het slijmvlies gaat zwellen en extra slijm afscheiden.

Dat slijm heeft een belangrijke functie. Samen met kleine trilhaartjes, die het slijm naar achteren borstelen, zorgt het voor een soort rollend tapijtje wat alle vuildeeltjes uit de lucht vangt. Zo worden ze afgevoerd naar de maag. Daar worden ze meestal probleemloos afgebroken.

Antibiotica hebben bij dit virus geen enkele zin. Gewoonlijk wordt het na enkele dagen door ons immuunsysteem opgeruimd.

De zwelling van het slijmvlies kan in een tweede fase soms wel zorgen voor een bacteriële infectie. Als de neus en bijholtes langdurig verstopt zitten en het slijm niet goed afgevoerd kan worden, gaan de bacteriën die normaliter in de neus aanwezig zijn, overgroeien. Daar veroorzaken ze dan een tweede infectie die vaak ernstiger is en langer aan kan houden. Bij zo’n bacteriële infectie heb je vaak meer pijn, koorts en geel of groen snot in plaats van transparant slijm. In sommige ernstige gevallen is dan wel antibiotica nodig.

Snuiten kan geen kwaad
Wat moet je doen om van dat snot af te komen? Moet je snuiten? Of is dat nu juist geen goed idee? Snuiten is een culturele gewoonte, zegt Clement. Het is niet natuurlijk. We vinden het niet netjes om onze neus voortdurend op te halen, dus snuiten we hem leeg in een zakdoek. Wat het onnatuurlijk maakt, is de tegengestelde richting waarin je het snot verplaatst: naar voren in plaats van naar achteren, zoals het rollend tapijtje.

Maar kwaad kan het niet, volgens de KNO-arts. Mits je niet te veel druk zet. Tip: haal na het snuiten nog even de neus op als het snuiten erg moeilijk gaat en spoel de neus met zoutoplossing.

Ontzwellende sprays alleen in de eerste snotterfase
En neussprays, hoe zit het daarmee? Zijn die veilig te gebruiken? Het ligt eraan welke spray je waarvoor gebruikt, zegt Clement. Neussprays zijn er in twee soorten. De eerste is de neusspray op doktersrecept. De tweede, de zogenoemde huis-tuin-en-keuken-spray, kun je gewoon bij de drogist kopen en bevat meestal de werkzame stof xylometazoline of oxymetazoline. Het zijn ontzwellende sprays: ze doen de bloedvaten in het slijmvlies van de neus krimpen waardoor er meer ruimte ontstaat.

Dit soort sprays is heel geschikt in de eerste fase, om de zwelling tegen te gaan. Het werkt heel snel en verkleint de kans dat de holtes verstopt raken. En daarmee verkleint het de kans op een bacteriële infectie.

Vrij verkrijgbare neussprays ‘verslavend’ bij verkeerd gebruik
Begin dit jaar kwamen neussprays ineens in een slecht daglicht te staan: je zou er verslaafd aan raken. Volgens Clement is dat ten dele waar. “De sprays die zonder recept verkrijgbaar zijn, moet je nooit langer dan een week gebruiken”, waarschuwt hij. Daarna treedt namelijk het zogenaamde ‘rebound-effect’ op: je neus gaat nog steeds open, maar het middel zorgt er ook voor dat de neus na een paar uur weer dicht gaat zitten. Je belandt van de regen in de drup: het middel wordt de kwaal.

Een echte verslaving is het niet, zegt Clement, maar je neusslijmvlies raakt wel afhankelijk van het middel: je kunt niet meer zonder. Dat is bovendien schadelijk, want op termijn raakt het neusslijmvlies erdoor beschadigd. Wie dit soort sprays langer dan zeven dagen gebruikt, doet er goed aan ermee te stoppen.

Spoelen met zoutoplossing werkt verlichtend
De spray op doktersrecept is ontstekingsremmend en mag daarom wél langer dan een week worden gebruikt. Sterker: hij moet volgens Clement minimaal een week worden gebruikt voordat het effect maximaal wordt. Die sprays worden echter nooit voorgeschreven bij verkoudheid. Wel bij chronische bijholteontsteking, neuspoliepen of allergieën.

Verkoudheid gaat in principe gewoon vanzelf over, zegt Clement. Ons lichaam doet dat zelf. Daarvoor hebben we een ingenieus immuunsysteem. Wat verlichting voor de holtes kan geven, is spoelen met een zoutoplossing van lauwwarm leidingwater en keukenzout.

Bron: www.nu.nl