Wintertijd gaat in: ‘Zet de klok eerst een half uur terug’

De klok gaat komende zondag weer een uur terug. Hoe komen we zo snel mogelijk weer in een normaal ritme? En waarom verzetten we de klok überhaupt nog?

“Het uur slaap dat we er nu bij krijgen, is niet zo’n probleem. Ik denk dat het uur slaap dat we in het voorjaar missen een groter probleem is”, stelt Bert van der Horst, hoogleraar chronobiologie en gezondheid aan het Erasmus MC.

Maar hoe dan ook leidt het terugzetten van de klok tot ontregeling van onze biologische klok. En dat kan gevolgen hebben voor de gezondheid en productiviteit.

Verzetten van de klok zorgt voor sociale jetlag

De klok verzetten leidt tot een zogenoemde sociale jetlag, aldus Van der Horst. “We worden tijdens de zomertijd massaal eerder gewekt door de wekker dan dat we uit onszelf wakker zouden worden. Hierdoor missen we op weekbasis al snel een aantal uren aan slaap. Tijdens de zomertijd kiezen we voor een uur eerder opstaan, terwijl we meestal niet een uur eerder naar bed gaan. Onze biologische klok gaat niet helemaal mee. Uit onderzoek weten we dat zo’n sociale jetlag bijvoorbeeld het risico op diabetes verhoogt. Ook presteren we minder.”

Om snel aan het nieuwe ritme gewend te raken, kan het volgens Gerard Kerkhof, hoogleraar psychofysiologie aan de Universiteit van Amsterdam, handig zijn om de klok niet direct een uur terug te zetten, maar eerst een half uur. “De meeste mensen trekken zich op zondag niks aan van het verzetten van de klok en gaan door met wat ze normaal doen. Maar dan komt maandagochtend de man met de hamer. Als je de klok in twee stapjes terugzet, maak je het jezelf makkelijker.”

Mensen met kinderen raadt Kerkhof hetzelfde aan. “Ik zou ze ook het signaal geven wanneer ze naar bed moeten en wanneer ze moeten eten.” Kinderen merken met name de verschuiving van het eetmoment, zegt Hofman. “Doordat het interne ritme op de zomerstand staat, hebben kinderen eerder honger. De eetmomenten al wat verschuiven voorafgaand aan het verzetten van de klok, helpt kinderen sneller te wennen.”

EU wil zomer- en wintertijd afschaffen

De zomertijd werd voor het eerst ingevoerd in 1916. In 1946 werd dat systeem weer afgeschaft, waarna het in 1977 weer werd ingevoerd. Binnen de Europese Commissie gaan er al een aantal jaar sterke geluiden op om de winter- en zomertijd af te schaffen.

De EU-landen beraden zich nog op welke tijd ze willen hanteren. De lidstaten zouden eigenlijk begin dit jaar hun keuze bekendmaken. Dit is echter uitgesteld tot op zijn vroegst 2021, zodat er ook meer onderzoek naar de effecten van de zomer- en wintertijd kan worden gedaan.

“Een goede zaak”, vindt Van der Horst. “We moeten geen beslissing nemen op basis van emotie, maar op basis van kennis. Zomertijd klinkt weliswaar vrolijker dan wintertijd, maar onze wintertijd is sinds jaar en dag gewoon de standaardtijd.”

Half oktober publiceerde het RIVM het rapport Standaardtijd, zomertijd en gezondheid. Uit de literatuurstudie, die werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, blijkt dat het voor de gezondheid het beste is om een tijd in te stellen die aansluit op het natuurlijke dag- en nachtritme op aarde. En dat is de standaardtijd, de wintertijd.

Van der Horst: “Het rapport geeft aan dat het zelfs nog beter zou zijn als we nóg een uur opschuiven, naar de Engelse tijd ofwel Greenwich tijd. Nederland ligt namelijk geografisch gezien in de tijdzone rond de nulmeridiaan. Hetzelfde geldt voor Frankrijk België en Spanje.”

Bron: www.nu.nl