Zwanger zijn met astma
Een zwangerschap kan je astma beïnvloeden. De mate van astmaklachten tijdens de zwangerschap verschilt per vrouw en per trimester.
Een zwangerschap kan je astma beïnvloeden. De mate van astmaklachten tijdens de zwangerschap verschilt per vrouw en per trimester.
Misschien was je bewust bezig met je kinderwens, maar het kan ook zijn dat deze zwangerschap onverwacht komt. In beide gevallen is het belangrijk om je behandelend zorgverlener voor astma op de hoogte te stellen.
Astma is de meest voorkomende chronische aandoening bij zwangere vrouwen. Van de ongeveer 175.000 zwangerschappen per jaar in Nederland, krijgen ongeveer 10.000 zwangere vrouwen per jaar te maken met astma. De mate van klachten van astma tijdens de zwangerschap verschilt per vrouw. Gezegd kan worden dat het erop lijkt dat een derde van de zwangere vrouwen met astma meer klachten krijgt, een derde minder klachten en bij de overige een derde is er geen verandering in vergelijking met de astma voor de zwangerschap.
Heb je voorafgaand aan je zwangerschap nog niet met je astmazorgverlener gesproken of je kinderwens en de medicijnen die je gebruikt? Dan is het belangrijk dit direct aan het begin van je zwangerschap te doen.
Stop nooit zelf met je astmamedicatie. Doe dit altijd in overleg met je behandelend zorgverlener. Wat voor de ene vrouw geldt, geldt niet altijd voor een andere vrouw. Astma uit zich bij iedereen anders. Op de website van bijwerkingencentrum Lareb of het Farmacotherapeutisch Kompas kan je samen met je behandelend zorgverlener de veiligheid van geneesmiddelen controleren bij een kinderwens, zwangerschap en het geven van borstvoeding.
Een groot deel van de astmamedicatie kan tijdens de zwangerschap veilig worden gebruikt. Toch hebben sommige zwangere vrouwen de neiging om te stoppen met het gebruik van hun astmamedicatie. Uit studies blijkt dat vrouwen vooral in het eerste trimester van de zwangerschap stoppen met hun astmamedicatie, met de gedachte de ongeboren baby te beschermen tegen schadelijke effecten van de medicijnen. Verschillende onderzoeken hebben echter aangetoond dat de gevolgen van instabiel astma, zoals frequente longaanvallen (ook wel astma-aanvallen genoemd), schadelijker zijn voor het ongeboren kindje dan de meeste medicatie die bij astma wordt voorgeschreven.
Instabiel astma verhoogt daarbij ook de risico’s voor zwangere vrouwen, zoals zwangerschapsvergiftiging, vroeggeboorte en een laag geboortegewicht of een te geringe lengte bij het kindje. Om deze risico’s te verminderen, is het belangrijk dat je astma tijdens je zwangerschap zo optimaal mogelijk wordt behandeld. Medicijnen spelen daarbij een belangrijke rol. Bespreek de medicijnen die je gebruikt en eventuele zorgen daarover met je zorgverlener. Bespreek ook met je zorgverlener of je Astma Actieplan moet worden aangepast aan de zwangerschap.
Zo weet je wat je kunt doen bij een toename van je astmaklachten tijdens deze periode. Neem bij twijfel altijd contact op met je zorgverlener. Als je klachten niet onder controle komen ondanks het volgen van je Astma Actieplan, zal er een behandeling gestart worden om de klachten te verminderen. Soms is een aanpassing in de inhalatiemedicijnen voldoende. Is er sprake van een longaanval en helpt een aanpassing in de medicatie niet voldoende, dan kan een stootkuur met orale corticosteroïden (bijvoorbeeld prednison) noodzakelijk zijn. Zoals hierboven beschreven, is het namelijk gevaarlijker om veel astmaklachten te hebben dan om tijdelijk extra medicijnen te gebruiken. Het is dan ook gevaarlijk om een verergering van je klachten niet te melden bij je zorgverlener.
Bij twijfel over het gebruik van medicijnen tijdens de zwangerschap kun je samen met je zorgverlener je medicatie checken, bijvoorbeeld op de website van het Farmacotherapeutisch Kompas of bij bijwerkingencentrum Lareb. Ook kun je bij je apotheker informatie krijgen over de veiligheid van je medicijnen tijdens de zwangerschap. Het is sowieso belangrijk dat je apotheek op de hoogte is van je zwangerschap bij het gebruik van medicijnen, zodat zij in de gaten kunnen houden of je niet per ongeluk onveilige medicijnen voorgeschreven krijgt.
De gratis MediMama app biedt gemakkelijk toegang tot informatie over de veiligheid van zelfzorgmiddelen tijdens zwangerschap en borstvoeding. De app bevat bijna 200 verschillende middelen, zoals paracetamol, maagzuurremmers en neussprays, waarover je snel informatie kunt vinden. Overleg wel altijd met je astmazorgverlener of zelfzorgmiddelen veilig gebruikt kunnen worden in combinatie met jouw astmamedicijnen.
Een zwangerschap wordt opgedeeld in drie trimesters. Een trimester staat voor een fase in de zwangerschap. Op betrouwbare informatieve websites zoals 24baby of Ouders van nu lees je hoe lang ieder trimester duurt, wat er per trimester gebeurt met jou als zwangere vrouw en de baby, en wat je wanneer moet doen en regelen.
Wij informeren je over (ernstig) astma en zwanger zijn per trimester.
In het eerste trimester, oftewel de eerste drie maanden, heb je waarschijnlijk nog geen zichtbare zwangerschapsbuik. Je kunt je echter al behoorlijk zwanger voelen door de welbekende zwangerschapskwaaltjes, zoals ochtendmisselijkheid (die de hele dag aanwezig kan zijn), vermoeidheid, obstipatie, vaker urineren, blaasontsteking en eetbuien. Astma heeft geen invloed op het wel of niet hebben van deze kwaaltjes.
In dit trimester kunnen de hormonale veranderingen wel je astma beïnvloeden. Dit kan zorgen voor een toe- of afname van je klachten. Bij een toename van je klachten is het belangrijk dit te bespreken met je astma zorgverlener.
Net als het advies voor vrouwen met een actieve kinderwens, geldt ook nu het advies om een gezonde leefstijl aan te nemen: niet roken, stoppen met alcohol drinken, gezond eten, voldoende bewegen en foliumzuur slikken. Op onze webinarpagina vind je diverse webinars met informatie over een gezonde leefstijl met (ernstig) astma, zoals Astma en bewegen of Astma en voeding. Daarbij kun je sommige producten beter niet eten als je zwanger bent. Het Voedingscentrum heeft daar een handige app voor: ZwangerHap. Daarin zie je precies wat je wel en beter niet kunt eten tijdens je zwangerschap.
Als je (ernstig) astma hebt, is het belangrijk dat je contact opneemt met je astma zorgverlener zodra je weet dat je zwanger bent. Ook kun je het beste direct een afspraak maken bij een eerstelijns verloskundige (een verloskundige bij jou in de buurt). Dit kan zonder verwijzing. De verloskundige doet de intake en beoordeelt vervolgens of je bij haar onder controle kunt blijven of dat je naar de tweedelijnszorg (zorg in het ziekenhuis) wordt doorverwezen. Word je doorverwezen, dan beoordeelt een gynaecoloog in het ziekenhuis de risico’s van jouw zwangerschap en de eventuele risico’s van je medicatiegebruik. De gynaecoloog beslist vervolgens of je terug mag naar de eerstelijns verloskundige of dat je vanaf dan onder controle staat van de gynaecoloog. Is je astma stabiel en gebruik je niet veel medicijnen, dan is de kans groot dat je onder controle blijft bij de eerstelijns verloskundige.
Heb je instabiel astma en ben je zwanger, dan is de kans groot dat de controle en begeleiding van je zwangerschap door een gynaecoloog in het ziekenhuis worden gedaan. Ook als je astmamedicatie gebruikt waarvan het effect op de zwangerschap of op de lange termijn voor de baby nog niet zeker is (bijvoorbeeld bij specifieke biologicals), word je tijdens je zwangerschap gecontroleerd door een gynaecoloog. De gynaecoloog weegt dan, samen met de behandelaar van je astma, de risico’s van het medicijngebruik en het belang van stabiel astma tegen elkaar af. Hoewel in de tweedelijnszorg je gynaecoloog je hoofdbehandelaar is, worden de controles in veel ziekenhuizen afwisselend gedaan door je gynaecoloog en een tweedelijns verloskundige (verloskundige in het ziekenhuis).
Wat ook belangrijk is in dit trimester, is dat je alvast de kraamzorg moet aanvragen. Dit moet je doen voor de 16e week van je zwangerschap. Verderop in je zwangerschap, eind tweede, begin derde trimester zal de kraamzorgorganisatie een intakegesprek met je houden. Tijdens dat gesprek worden onder andere je woonsituatie, wensen met betrekking tot de kraamzorg en eventuele gezondheidsproblemen besproken. Geef in dit gesprek duidelijk aan dat je (ernstig) astma hebt en wat dat voor invloed kan hebben op de kraamzorg. Denk bijvoorbeeld aan triggers voor je astma (zoals sterke luchtjes, allergieën en je medicijngebruik). Het is ook goed om aan te geven hoe ernstig je astma is en hoe het lichamelijk met je gaat. De kraamzorgorganisatie bepaalt namelijk aan de hand van het intakegesprek op hoeveel uren kraamzorg je recht hebt.
Het tweede trimester is de zwangerschapsfase waarin de meeste astmaklachten, zoals benauwdheid en longaanvallen (astma-aanvallen), kunnen voorkomen. Dit is gebleken uit grote studies waarin het klachtenverloop van veel zwangere vrouwen met astma is gemonitord. De precieze reden hiervoor is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk komt dit door een complexe interactie tussen hormonale, immunologische en fysiologische veranderingen. Er wordt ook gedacht dat dit misschien komt doordat zwangere vrouwen met (ernstig) astma vaak hun inhalatiecorticosteroïden staken vanwege angst voor schadelijke effecten. Dit kan ertoe leiden dat ze na een week of 4 tot 6 toenemende klachten ervaren of een longaanval krijgen. Hierna zijn vrouwen meestal geneigd om toch weer inhalatiecorticosteroïden te gebruiken, waardoor de astma mogelijk weer beter onder controle komt.
Benauwdheid kan gedurende je zwangerschap ook toenemen door de toename van je buikomvang en het omhoogkomen van je middenrif. Dit verlaagt namelijk het expiratoir reservevolume (ERV is het volume lucht dat je nog extra kunt uitademen bovenop een rustige uitademing), wat weer een gevoel van benauwdheid kan geven.
In het tweede en derde trimester kun je meer last krijgen van reflux (medische afkorting: GERD), ook wel zure oprisping genoemd, wat in theorie ook weer meer astmaklachten kan geven.
De laatste drie maanden van je zwangerschap worden door de meeste vrouwen als het zwaarst ervaren. Veel kwalen uit het eerste trimester keren terug en er kunnen nieuwe klachten bijkomen. De buik wordt zo groot dat deze in het dagelijkse leven in de weg kan zitten. De toename van de buikomvang kan ook extra benauwdheid veroorzaken.
Door allerlei veranderingen die in het lichaam plaatsvinden, kunnen ook klachten van kortademigheid optreden. Dit komt onder andere door de verhoogde stand van het middenrif en chronische hyperventilatie door hormonale veranderingen. Of de kortademigheid of benauwdheidsklachten horen bij het normale verloop van de zwangerschap of bij instabiel astma, moet worden beoordeeld door je behandelend zorgverlener.
In het derde trimester ga je ook nadenken over je bevalwensen. Het is goed om je voorafgaand aan de bevalling in te lezen over de verschillende mogelijkheden voor pijnbestrijding. Heb je (ernstig) astma, dan kan dit je keuze voor wel of geen pijnbestrijding met medicatie tijdens de bevalling beïnvloeden. Niet iedere soort pijnmedicatie is geschikt als je (ernstig) astma hebt. Op de pagina Astma & pijnbestrijding met medicatie tijdens de bevalling lees je meer.
Meer weten over astma en zwangerschap?! Lees het artikel kinderwens en zwangerschap bij astma die eerder verscheen in Reactie!
Het is verstandig om tijdens je zwangerschap alvast na te denken over de voeding van je kindje na de geboorte. Je kunt kiezen voor borstvoeding of kunstvoeding (flesvoeding). Astma en de bijbehorende medicijnen kunnen van invloed zijn op je keuze. Bespreek daarom met je verloskundige/gynaecoloog en je astma zorgverlener welke optie het beste bij jou past. Op de pagina astma en het voeden van je baby vind je uitgebreidere informatie over dit onderwerp.
In Nederland zijn enkele ziekenhuizen die een astmapolikliniek hebben voor zwangere vrouwen. Deze polikliniek is bedoeld voor vrouwen met een kinderwens en zwangere vrouwen met astma. Het doel van deze polikliniek is om een betere controle van astma te bieden (stabieler astma) vóór en tijdens de zwangerschap, om zo onnodige risico’s op complicaties te voorkomen.
De mate van klachten van astma tijdens de zwangerschap verschilt per vrouw. Gezegd kan worden dat het erop lijkt dat een derde van de zwangere vrouwen met astma meer klachten krijgt, een derde minder klachten en bij de overige een derde is er geen verandering in vergelijking met de astma voor de zwangerschap.
Stop nooit zelf met je astmamedicatie, maar doe dit altijd in overleg met je zorgverlener. Een groot deel van de astmamedicatie kan tijdens de zwangerschap veilig gebruikt worden.
In dit trimester kunnen hormoonveranderingen je astma beïnvloeden. Dit kan zorgen voor een toe- of afname van je klachten. Bij een toename van je klachten is het belangrijk dit te bespreken met je zorgverlener.
Het tweede trimester is de zwangerschapsfase waarin de meeste astmaklachten, zoals benauwdheid en longaanvallen (astma-aanvallen) kunnen voorkomen. De precieze reden hiervoor is niet helemaal duidelijk, waarschijnlijk komt dit door een complexe interactie tussen hormonale, immunologische en fysiologische veranderingen.
De toename van de buikomvang kan ook voor extra benauwdheid zorgen. Door allerlei veranderingen die in het lichaam plaats vinden, komen ook klachten van kortademigheid voor. Dit komt onder andere door de (hogere) stand van het middenrif en chronische hyperventilatie door hormonale veranderingen. Of de kortademigheid of klachten van benauwdheid horen bij een normaal verloop van de zwangerschap of een instabiel astma zal beoordeeld moeten worden door je behandelend zorgverlener.
Maandelijks de gratis nieuwsbrief in je email ontvangen! Een nieuwsbrief vol wetenswaardigheden voor mensen met (ernstig) astma.
