De zwangerschap per trimester
Een zwangerschap wordt opgedeeld in drie trimesters. Een trimester staat voor een fase in de zwangerschap en duurt drie maanden.
Het eerste trimester
In het eerste trimester, ofwel de eerste drie maanden, heb je waarschijnlijk nog geen zichtbare zwangerschapsbuik. Je kunt je echter al wel behoorlijk zwanger voelen door de zwangerschapskwaaltjes. Denk aan ochtendmisselijkheid (die de hele dag aanwezig kan zijn), vermoeidheid, obstipatie, vaker urineren, blaasontsteking en eetbuien. Astma heeft geen invloed op het wel of niet hebben van deze kwaaltjes.
Net als het advies voor vrouwen met een actieve kinderwens, geldt ook nu het advies om een gezonde leefstijl aan te nemen. Niet roken, stoppen met alcohol drinken, gezond eten, voldoende bewegen en foliumzuur slikken. Sommige producten kun je beter niet eten als je zwanger bent. Het voedingscentrum heeft daar een handige app voor: ZwangerHap. Daarin zie je precies wat je wel en beter niet kunt eten tijdens je zwangerschap.
Als je astma hebt, is het belangrijk dat je contact opneemt met je zorgverlener zodra je weet dat je zwanger bent. Ook kun je het beste direct een afspraak maken bij een eerstelijnsverloskundige (een verloskundige bij jou in de buurt). Dit kan zonder verwijzing. De verloskundige doet de intake en bespreekt jouw ziektegeschiedenis, medicijngebruik etc. met je. Vervolgens wordt besloten of je doorgestuurd wordt naar een gynaecoloog in het ziekenhuis (tweedelijns) of dat je onder controle kunt blijven bij de eerstelijnsverloskundige.
In dit trimester kunnen hormoonveranderingen je astma beïnvloeden. Dit kan zorgen voor een toe- of afname van je klachten. Bij een toename van je klachten is het belangrijk dit te bespreken met je zorgverlener.
Wat belangrijk is in dit trimester is dat je alvast de kraamzorg moet aanvragen. Dit moet je doen voor de 16de week van je zwangerschap. Verdiep je dus op tijd in de verschillende kraamzorgorganisaties bij jou in de buurt. Het aanvragen van de kraamzorg kan meestal online bij de kraamzorgorganisatie. Deze geven de aangevraagde kraamzorg door aan je zorgverzekering. In het tweede trimester (vaak rond de 20-25 weken zwangerschap) zal de kraamzorgorganisatie een intakegesprek met je houden. Tijdens dat gesprek worden o.a. je woonsituatie, wensen m.b.t. de kraamzorg en eventuele gezondheidsproblemen besproken. Geef in dit gesprek duidelijk aan dat je astma hebt en wat dat voor invloed kan hebben op de kraamzorg. Denk bijvoorbeeld aan triggers voor je astma (zoals sterke luchtjes, allergieën en je medicijngebruik. Het is ook goed om aan te geven hoe ernstig je astma is en hoe het lichamelijk met je gaat. De kraamzorgorganisatie bepaald namelijk aan de hand van het intakegesprek op hoeveel uren kraamzorg je recht hebt.
Het tweede trimester
Dit trimester is van maand 4 tot en met maand 6 van je zwangerschap. Het tweede trimester is de zwangerschapsfase waarin de meeste astmaklachten, zoals benauwdheid en longaanvallen (astma-aanvallen) kunnen voorkomen.
Dat de meeste klachten of longaanvallen in het 2e trimester voorkomen, is gebleken uit grote studies waar ze het klachtenbeloop van grote aantallen zwangere vrouwen met astma hebben gemonitord. De precieze reden hiervoor is niet helemaal duidelijk, waarschijnlijk komt dit door een complexe interactie tussen hormonale, immunologische en fysiologische veranderingen. Er wordt ook gedacht dat het misschien komt doordat vrouwen (helaas) vaak als ze zwanger zijn hun (inhalatie corticosteroïden) staken i.v.m. angst voor schadelijke effecten. Dit zou ertoe kunnen leiden dat ze een week of 4 tot 6 daarna toenemende klachten ervaren of een longaanval krijgen. Hierna zijn vrouwen meestal geneigd om toch weer inhalatie corticosteroïden te gebruiken en waardoor de astma mogelijk weer beter onder controle komt.
Benauwdheid kan gedurende je zwangerschap ook toenemen door toename van je buikomvang en het omhoogkomen van je middenrif. Dit verlaagt namelijk het expiratoir reserve volume (ERV, dit is het volume lucht dat men nog extra kan uitademen bovenop een rustige uitademing.) en dat kan weer meer een gevoel van benauwdheid geven.
In het 2e/3e trimester kun je wat meer last krijgen van reflux (medische afkorting: GERD), ook wel zure oprisping genoemd, wat in theorie ook weer meer astmaklachten kan geven.
In dit trimester vindt ook de 20-weken echo plaats als je daarvoor gekozen hebt. Dit is een uitgebreide medische screening van het ongeboren kindje. Net als de NIPT-test is dit een vrijwillige keuze. Tijdens de echo wordt gekeken of je kindje gezond is en wordt er gezocht naar eventuele afwijkingen.
Het derde trimester
De laatste drie maanden van je zwangerschap, maand 7 tot en met maand 9. Dit trimester wordt door de meeste vrouwen als het zwaarst ervaren. Een aantal kwalen uit het eerste trimester komt terug, nieuwe klachten en kwaaltjes komen erbij. De buik wordt zo groot dat deze in de weg kan zitten in het dagelijkse leven. De toename van de buikomvang kan ook voor extra benauwdheid zorgen.
Door allerlei veranderingen die in het lichaam plaats vinden, komen ook klachten van kortademigheid voor. Dit komt onder andere door de (hogere) stand van het middenrif en chronische hyperventilatie door hormonale veranderingen. Of de kortademigheid of klachten van benauwdheid horen bij een normaal verloop van de zwangerschap of een instabiel astma zal beoordeeld moeten worden door je behandelend zorgverlener.
Meer weten?! Lees het artikel Kinderwens en Zwangerschap bij astma in onderstaande Reactie! magazine.
Reactie! December 2019 – VND (nederland-davos.nl)
Astma & voorbereiding op het voeden van je kindje
Het is verstandig om gedurende je zwangerschap alvast na te denken over het voeden van je kindje als het geboren is. Je kunt kiezen voor borstvoeding en voor kunstvoeding (flesvoeding). Astma en bijbehorende medicijnen kunnen van invloed zijn op je keuze. Bespreek daarom met je verloskundige/gynaecoloog en je astma zorgverlener waar je voor wil kiezen. Op de pagina over astma & het voeden van je kindje vind je uitgebreidere informatie over dit onderwerp.
